Teknik lise öğretmeninin marka yaratan oğulları
Teknik lise öğretmeninin marka yaratan oğulları

Hasmak El Makineleri Sanayi Ticaret Limited Şirketi sahipleri Aytun Haskök ve abisi Agah Haskök, babalarından devir aldıkları bayrağı yukarılara taşımaya devam ediyorlar. Sektörde el makineleri üretimi ile tanınan Hasmak bugün, tezgah üstü üretim makinelerinin ötesine geçmiş durumda. Firma, Türkiye’de İstanbul’dan Gaziantep’e uzanan geniş bayi ağına ek olarak yurtdışında İngiltere’de açtığı bayilikle de Hasmak markalı makinelerin satışını yapıyor.

İmalatçılığı bir sevda işi olarak gören Hasmak El Makineleri Sanayi Ticaret Limited Şirketi Yönetim Kurulu Başkanı Aytun Haskök, sektöre sadece para kazanmak amacıyla giren kişilerin başarılı olamayacağına inanıyor. Çünkü imalat sektörü değişen ekonomik ve siyasi koşullardan etkilenen pazar daralması nedeniyle artık kârlı bir iş değil. Ancak katma değer yaratan imalatçıların gelecekte söz sahibi olacağını savunan Hasmak Yönetim Kurulu Başkanı, ağaç işleme makineleri sektörünün geleceğinin pratik ve çok fonksiyonel makinelerde olduğunu vurguluyor.

Hasmak El Makineleri Sanayi ve Ticaret şirketini küçük bir atölyeden bugünlere taşıyan sır ise ön araştırma ve sektörün beklentilerine uygun, katma değeri yüksek üretim yapmak.  Büyüme sürecini eşleri ile sırtlanan Haskök ailesi; dayanışma, sabır ve çalışkanlıkla beslenen bilginin güzel bir örneği. Hasmak El Makineleri Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi Yönetim Kurulu Başkanı Aytun Haskök, Hasmak’ın kuruluş öyküsünden bugünlere gelişini, firma faaliyetlerinden sektörle ilgili düşüncelerine kadar birçok konuyu AİMSAD Dergisi’ne anlattı.

Hasmak, ikinci kuşağın omuzlarında yükseliyor

Küçük bir atölyede başlayan imalat hayalinin peşinden giden Haskök ailesi, bugün İngiltere’ye uzanan Hasmak El Makineleri ile yurtdışındaki gelişimini sürdürüyor. Sektörel taleplere göre üretimini çeşitlendiren firma, fark yaratan ürünleriyle marka bilinirliğini yaygınlaştırmayı amaçlıyor.

Sizden öncelikle Hasmak’ın kuruluş öykünüşü dinlemek isteriz.  Ne zaman ve hangi şartlarda ilk üretime başladı firma?

1988’de babam Ünal Haskök tarafından kurulduk. Babam aslında teknik öğretmendi. Öğretmenliği ile beraber girişimcilik ruhu yüksek bir insandı. Onun sayesinde küçük bir atölyede temellerimiz atıldı. İlk başta marangozların kullandığı el frezesi, el aletleri ile üretime başladık. Hatta bu el frezelerinin elektrik motorlarını bile kendimiz yapıyorduk. Sektörde genelde imalatçılar motor gibi aksamları başka yerden alırlar. Ancak Ünal Haskök, imalatın her noktasında bilgi yetkinliğini kullanabilecek kapasite ve beceride bir insandı. Bu yaklaşım, sektör için önemli bir atılım oldu. O dönemde fazla imalatçı da yoktu. Hasmak el frezeleri, sektörde oldukça takdir edilen ürünlerimiz oldu.   Daha sonra ürün gamı sektörel talepler doğrultusunda çeşitlenmeye başladı. Menteşe yuvası açma makinesi, alüminyum profil işleme makinelerine kaymaya başladık. Arkasından dereceli kesim makineleri yapmaya başladık.

Babanız  ilk olarak el frezeleri üreterek sektöre giriş yapmış. O dönemleri kendisi nasıl anlatır?

İmalatın son derece zor ama keyifli olduğu yıllar… Babam yanında hiçbir ortak ya da destek olmadan malzemeleri toplayıp, tek bir makine yapıyormuş. Sonra o makineyi satıp, kazandığı para ile 3 makine yapıyormuş. O şekilde büyümeye başlamış.

Siz o dönemleri hatırlıyor musunuz?

Babam işi kurduğunda abim ve ben çok küçüktük, ama yazları yanına çırak olarak çalışmaya giderdik. İzmir Akıncılar’da küçük bir atölyemiz vardı. Babam teknik öğretmen olduğu için bize her şeyi öğretirdi. Atölye bizim için bir nevi okuldu. O zamanlardan makine üretme sevdası içimize işledi. Sonra iş yürüdü gitti.

Gelişim sürecinde birçok yer değiştirmişsiniz. Bu büyüme ile doğru orantılı bir değişim mi?

Evet. Babam Akıncılar’da işe başladı. Sonra Karabağlar’da kendi mülkümüze taşındık. Kira düşünmemek çok avantajlı ancak bir süre sonra Karabağlar’daki atölye de yetmemeye başladı. Çevre dükkanları tutmaya başladık. Yine yetmedi. Büyük bantlama makineleri yapmaya başlayınca, hiçbir yer yetmedi. Malzeme taşımak  sorun oldu. En sonunda yer aramaya başladık ve Menderes’te 2 bin metrekare kapalı alana sahip şu andaki fabrikamıza taşındık. 2015 yılının Şubat ayında taşındık ve vizyonumuz değişti. Son 2 yıldır orada üretim yapıyoruz. Planlama, iş takibi, üretim daha kolay oldu. Yer olduğu zaman, “hadi şu makineyi de yapalım” diyebiliyorsunuz. Yer sınırlı olunca, “nerede yapacağız?” diyorsunuz ve kendinize engel koyuyorsunuz. Şimdi bir CNC makine makine yapıyoruz. Ağustos sonunda bitmesini hedefliyoruz. Karabağlar’da kalsaydık bu makinaları yapmaya cesaret edemezdik. Üretim yeri imalatçının vizyonunu etkiliyor.

Bu süreçte abiniz de hep sizinleydi değil mi?

Evet abim Çınarlı Endüstri Meslek Lisesi mezunu. Sonra da işletme lisansı yaptı. Teknik projelendirme kısmını abim yürütüyor. Biz tam bir aile şirketiyiz. Babamı artık emekli ettik. Eşlerimiz ile birlikte işi büyüttük. Benim eşim Marina Haskök, ihracat ile ilgileniyor. Abimin eşi Senem Haskök ise üretim planlama ve satın almadan sorumlu. Ben ise satış pazarlama ve finans ile ilgileniyorum.

“Sektörel Değişime Uyum Sağladık”

Bu arada sektörde nasıl değişiklikler oldu?

MDF Lam, Sunta lam gibi hazır panel malzemelerin kullanılmaya başlaması ile ahşap ile ilgili makinelerin kullanımı azaldı. Bizim yaptığımız el frezeleri geri planda kaldı. Çünkü ağaç işleme tekniği ortadan kalktı. Eskiden el frezeleri ile ağacın üzerine ve kenarlarına motif işlenirdi ve boya – cila işçiliği yapılırdı, daha sonra  ise Lam malzemenin kenarlarına PVC kenar bantı çekilmeye başlandı ve mobilya üretim aşamaları azalarak daha kolay hale geldi. Hasmak zaten el makineleri üretimi olarak sektöre girmişti. Yaptığımız tüm ürünler, tezgah üstü, taşınabilir, pratik makinelerdi. Kırlangıç makineleri yaptık. Yurtdışına satmaya başladık. Masa üstü bantlama makineleri devreye girdi. Onlar da iç pazardan ve Rusya’dan talep gördü. Fakat sektör değişiyor ve panel malzemelerin kullanımı yaygınlaşıyordu. Biz de sektörel değişime ayak uydurduk ve şu anda ürettiğimiz büyük, tam otomatik, PVC kenar bantlama makineleri üretmeye başladık. Son 9 senedir bu makineleri üretmeye devam ediyoruz.

Şu an üretimde ihracatın payı nedir?

Yüzde 30 civarında. Fakat geçmiş dönemlere göre ihracat rakamlarımızda gerileme meydana geldi.

Bu düşüşü neye bağlıyorsunuz?

Siyasi gerilimler ticareti de etkiledi. Türkiye bir ateş çemberinin ortasında duruyor. İran’a, Rusya’ya güzel mal gönderiyorduk, maalesef bitti. Suriye’ye mal gönderiyorduk. Suriye karıştı. İngiltere’de bayimiz var. İstikrarlı giden tek pazarımız orası. En son Almanya’daki fuara katıldık. Çok verimli geçti. Avusturalya, İsrail ile görüşmeler sürüyor.

“Tavsiye Ediliyorsanız, Doğru Yoldasınız”

Hedef pazarınız neresi?

Avrupa’daki payımızı artırmayı hedefliyoruz. Yurtdışı ve yurtiçinde uluslararası nitelikte   fuarlara katılarak markamızı ve ürünlerimizi görünür kılmaya çalışıyoruz. Her fuar bir maliyet olduğu için her fuara katılamıyoruz. En son Almanya/Hannover’de LIGNA fuarına katıldık. Avusturalya ve İsrail’den firmalarla olumlu görüşmeler yaptık. Hindistan pazarı da ilgimizi çekiyor.

Kenar bantlama makineleri devam ederken, yeni bir CNC makine üretimi sizin için yeni bir girişim mi olacak?

Biz kenar bantlama makinelerine çok geç başladık. Sonradan başladığımız için fiyat anlamında rekabetçi, pratik, farklı bir dizayn ile piyasa girdik. Piyasayı bizzat ben kendim dolaştım. İlk yıllarda, kendimizi kabul ettirmek için çok zorlandık. Ancak makinemizi alanlar çevresine tavsiye etmeye başlayınca çok hızlı ilerledik. Bizim sektörde fısıltı gazetesi çok önemlidir. En iyi pazarlama şekli… Biri sizi arkadaşına tavsiye ediyorsa, doğru yoldasınız demektir. İmalatçılar, Hasmak makinelerinden o kadar memnun kaldılar ki, kullandıkları diğer makineleri da bizim yapmamızı istediler. Bantlama makinesini kullanan insanlar CNC makineler de  üretmemizi istediler. Çünkü sektörde teknoloji artık önemli bir faktör oldu. Makineler operatörlerden önemli hale geldi.

Ağaç işleme makinelerinin üretimde payı mı arttı?

Evet. Çünkü üretici artık kişiye bağlı bir üretim modelinden çok makineye bağlı üretimi tercih ediyor. Makine üretimi standart ve hatasız. Makine, en fazla bozulur, servis çağırırsınız hallolur. Kişiye bağlı üretim yapmak ise kolay değil. Yıllarca usta, çırak arayan sektör insan psikolojisine bağlı üretimden yoruldu. Sektör gittikçe makineleşmeye başladı.  CNC makineler sektörde yaygınlaşmaya başlayınca, Hasmak olarak biz de üretmeye karar verdik. Abim Agah Haskök’ün bilgi ve deneyimine güveniyorum. Diğer makinelerimizde olduğu gibi fark yaratacağız.

“Taklit Ürünler Haksız Rekabet Yaratıyor”

Türkiye’de ağaç işleme makineleri sektörünü değerlendirirseniz neler söylersiniz?

Geçmişte kâr marjları daha yüksekti. Sektör çok hızlı büyüdü. İmalat yapmak eskisi kadar zor değil. Biz bu işe girdiğimizde, farklı bir ürün yaparak piyasaya çıktık. Çok fonksiyonlu, küçük, fiyat avantajlı olması nedeniyle öne geçtik. Diğer insanlar gibi herkesin yaptığını yapsaydık, şu anda bu konumda olmazdık. Bir katma değer yarattık. Bizim sektörde haksız rekabet çok fazla. Kazançlar düşük seviyede gidiyor. Ancak yine de katma değeri yüksek ürünler sunarak Hasmak markasını yaygınlaştırmaya çalışıyoruz.

O zaman CNC makinada da bir katma değer olacak?

Kesinlikle. Biz bir makineyi üretmeden önce gerekli ön araştırmayı mutlaka yapıyoruz. Öncelikle makineyi kullanıcılarına soruyoruz. Ustalarla görüşerek, kullanımda yaşadıkları sıkıntıları, olmasını istedikleri kolaylıkları tespit ediyoruz. Birebir yapılan görüşmelerden sonra nasıl bir makine yaparsak kullanıcı mutlu olur bunu planlıyoruz.  Bantlama makinesini yapmadan önce de bunu yaptık. Sadece operatörlerle değil, işletme sahipleri ile de görüştük. Çıkan sonuç şu; “Öyle bir makine olmalı ki, kullanımı çok basit olmalı.” Çünkü sektörde kalifiye eleman sıkıntısı var. Hem kullanışlı, hem ekonomik, hem pratik bir ürün yapmak için yola çıktık. Aynı ön araştırmayı CNC için de yaptık. Bu yüzden CNC’de de aynı başarıyı yakalayacağımıza inanıyorum.

Yurtdışından gelen tepkiler nasıl? İngiltere’deki bayiniz makinelerinizi nasıl değerlendiriyor?

Onlar Hasmak makinelerinden çok memnun. Çünkü ekonomik, kullanımı pratik ve kaliteli makineler satın alıyorlar.

Peki ya servis?

Müşterisine servis imkanı sağlayamayan yapıdaki bayilerle çalışmıyoruz. Çünkü sattığımız makinelere hızlı servis sunulması çok önemli. Bu sebeple bayilerimizin makinelerimizin teknik servisi konusunda yetkin olabilmesi için ortak çalışmalar yürütmekteyiz ve devamlı kontak halindeyiz.  Hasmak El Makinaları Sanayi olarak, çalışmalarımıza başladığımız ilk günden bu yana ürün kalitesi, satış sonrası servis hizmeti ve müşteri memnuniyeti öncelikli oldu.

10 yıl sonra Hasmak’ı nerede görüyorsunuz?

Geçmiş 10 yıla baktığımızda devamlı yukarı çıkan bir grafik görüyoruz. Dışarıdan bakan insanlar bizi daha iyi değerlendiriyor. Çünkü günlük koşturmacanın içinde kendinizi göremiyorsunuz ya da öngöremediğiniz sorunlar olabiliyor. 2015’te taşındığımız fabrika da artık bize yetmemeye başladı. Yine bir taşınma da söz konusu olabilir. 10 yıl sonra şu an bulunduğumuz noktanın çok daha ilerisinde olacağımızı düşünüyoruz. Sektörde danıştığımız büyüklerimiz de Hasmak’ın geleceğini parlak görüyor. 7-8 sene önce ‘Bu makine çalışır mı?’ diyenler, bugün ‘Harikasınız, diğerlerini de sizden alalım’ diyor. Artık güvenilir bir marka haline geldik. Bu güvene layık olmaya çalışacağız. Şu an Türkiye genelinde 10 bayimiz var.

Bayi sayısını artırmayı düşünüyor musunuz?

Şu an için hayır. Çünkü her yeni bayi, risk demek… Şu an birlikte çalıştığım bayilerimden çok memnunum. Ama yurtdışında bayi sayısını arttırmak istiyorum.

3 kız babası olarak, siz de ileride kızlarınıza, babanızın size bir zamanlar sorduğu soruyu soracak mısınız?

Tabii ki. Şu an yaşları çok küçük. Ama açıkçası kızlarımın daha farklı alanlarda çalışmasını isterim. Çünkü bu iş çok zor. Gittikçe de zorlaşıyor. Yeni neslin imalat yapmak isteyeceğini de sanmıyorum. Ama yine de isterlerse aile olarak onların da arkasında oluruz.

Hasmak’ın gelecek adına planları neler? Hep ağaç işleme makinelerine yönelik mi üreteceksiniz?

CNC çok geniş alanda kullanılan bir makine. Metal işleme makinelerine yönelik çalışmalara da girmeyi planlıyoruz. Gerekli ön araştırma yapmadan yeni bir makine yapmayı planlamıyoruz. CNC başladıktan sonra gelen talepler doğrultusunda hareket edeceğiz. Ama ihtiyaçları doğru tespit etmek gerekiyor.

“AİMSAD’ın bir parçası olduğumuz için gururluyuz”

Ağaç İşleme Makine ve Yan Sanayisi İş Adamları Derneği (AİMSAD) sektörde bulunan insanların oluşturduğu bir organizasyon olduğu için gerçekten imalatçılara katma değer sağlıyor. En basiti, fuarlara katılırken maliyet avantajı sağlıyor. Bu bile tek başına bizler için çok önemli. İyi niyetle yapılan büyük bir çaba var ortada. Bunu birçok sektörde bulamazsınız. AİMSAD’ın bilgilendirmeleri, komisyonlarının yaptığı çalışmalar bile bir vizyon kazandırıyor. Herhangi bir problemimiz olduğunda AİMSAD’ın yanımızda olduğunu biliyorum. Bir dernek olarak her girişimde yanımızda olduğunu hissediyoruz. AİMSAD’ın bir parçası olduğumuz için gurur duyuyoruz.

 

“İMALATI SEVENLER BU İŞİ YAPMALI”

Bu sektöre yeni girmiş insanlara ya da girmek isteyen girişimcilere ne önerirsiniz?

Türkiye’de imalat çok zor. Kalifiye personel bulmak da çok zor. Gelecekte daha da zorlaşacak. Çünkü artık kimse üretimde çalışmak istemiyor. Bu sektöre girecek kişilerin gerçekten bu işi sevmesi lazım. “Ben bu işi para kazanmak için yapıyorum” diyenlerdenseniz dünyanın en zor alanı imalat yapmak. Bugün bütün imalatçıların unvanlarının yanına inşaat eklendi. Sermayeniz varsa en kolayı arsa alıp, ev yapmak. İmalat yapmak ise, çok zor… Seviyorlarsa bu işi yapsınlar.